Con bò là thành viên của bộ Artiodactyla. Bộ này bao gồm các loài động vật có vú có móng chẵn và bò có móng guốc chẻ đôi đặc biệt (bắt nguồn từ móng chân ở hai ngón giữa của mỗi bàn chân). Bò thuộc họ Bovidae (động vật nhai lại sừng rỗng, bao gồm cả linh dương, cừu và dê), phân họ Bovinae (bao gồm trâu và linh dương sừng xoắn).
Lịch sử tự nhiên của loài bò
Kích thước và trọng lượng của một con bò phụ thuộc rất nhiều vào giống. Con đực trưởng thành nặng 450 – 1.800 kg và con cái nặng 360 – 1.100 kg. Cả con đực và con cái đều có sừng, và mặc dù sừng này có thể ngắn ở nhiều giống, nhưng chúng có thể phát triển to lớn một cách ngoạn mục, chẳng hạn như ở bò sừng dài Texas và bò Ankole – Watusi châu Phi.
Bò thích nghi tốt với việc chăn thả (ăn cỏ), miệng rộng và răng chuyên dùng để ăn các loại thực vật cứng. Con bò trưởng thành có 32 chiếc răng nhưng không có răng cửa và răng nanh hàm trên. Thay vào đó chúng có một miếng đệm nướu dùng để nhổ cỏ. Các răng hàm có các đường gờ hình mặt trăng chạy song song với lưỡi nên việc nhai phải được thực hiện theo chuyển động tròn mới có hiệu quả.
Khả năng thích nghi đặc biệt nhất mà bò (và các động vật nhai lại khác) có là dạ dày bốn ngăn khổng lồ, hoạt động như một thùng lên men. Bên trong dạ cỏ, khoang lớn nhất của dạ dày, vi khuẩn và các vi sinh vật khác tiêu hóa các sợi thực vật dai. Để hỗ trợ quá trình này, bò nôn ra và nhai lại thức ăn nhiều lần trước khi chuyển sang phần còn lại của hệ thống tiêu hóa thông qua các buồng dạ dày khác. Quá trình này giúp phân loại chất tiêu hóa (vật chất được tiêu hóa) và hấp thụ chất dinh dưỡng . Bằng cách dành thời gian nhai lại thức ăn sau này, bò tránh được việc phải nhai kỹ khi ăn. Điều này cho phép chúng nhanh chóng ăn một lượng lớn cỏ.
Quá trình thuần hóa con bò
Bò được thuần hóa lần đầu tiên vào khoảng 8.000 đến 10.000 năm trước. Bò rừng châu Âu là một loài gia súc hoang dã từng sinh sống khắp lục địa Á Âu. Bò rừng hoang dã đã tuyệt chủng vào đầu những năm 1600, là kết quả của việc săn bắt quá mức và mất môi trường sống do sự phát triển của nông nghiệp (và đàn gia súc).
Ngày nay, có hai dạng bò được công nhận rộng rãi: Bò zebu hay gia súc có bướu từ Đông Á và gia súc không có bướu từ Tây Á – châu Âu. Các nghiên cứu di truyền cho thấy rằng cả hai dạng đều có nguồn gốc từ bò rừng châu Âu, nhưng chúng là sản phẩm của các sự kiện thuần hóa độc lập.
Bò được sử dụng làm động vật kéo và cũng để lấy sữa và các sản phẩm thịt. Sự chuyên môn hóa theo vùng đã dẫn đến sự hình thành một loạt các giống thích nghi với các vùng khí hậu khác nhau hoặc được lai tạo chọn lọc để nhấn mạnh các đặc tính có giá trị, chẳng hạn như sản xuất sữa hoặc thịt.
Bò cũng có thể được coi là thước đo của cải và thậm chí chúng còn được tôn thờ như con vật linh thiêng ở một số nơi. Trong lịch sử, người Bắc Âu đã xây dựng nhà ở của họ bên cạnh hoặc phía trên chuồng bò.
Quá trình chăn nuôi bò
Tất cả các loài động vật có vú đều sản xuất sữa để nuôi con non, nhưng bò lấy sữa, chẳng hạn như bò Holstein-Friesian nổi tiếng, đã được lai tạo đặc biệt để sản xuất một lượng sữa rất lớn. Vì chỉ có con cái sản xuất sữa nên chúng phổ biến hơn nhiều trong ngành công nghiệp sữa. Những con bò đực sữa thường to lớn, mạnh mẽ, hung dữ và khó nuôi hơn. Kết quả là, hầu hết chăn nuôi ở thời hiện đại sử dụng phương pháp thụ tinh nhân tạo, với những con bò đực chỉ sống ở một số cơ sở chuyên biệt.
Sữa bò là một phần quan trọng trong nhiều mặt hàng thực phẩm; Ngoài việc tiêu thụ trực tiếp như một loại đồ uống, nó còn được sử dụng để sản xuất nhiều loại sản phẩm bao gồm bơ, sữa chua, pho mát và kem.
Bò sữa sản xuất sữa trong khoảng 10 tháng sau khi sinh bê. Một con bò sữa phương Tây điển hình thường được vắt sữa hai lần mỗi ngày và sản xuất trung bình 30 lít sữa mỗi ngày. Tuy nhiên, số lượng thực tế được sản xuất phụ thuộc vào độ tuổi và giống bò. Hầu hết việc vắt sữa hiện đại không được thực hiện bằng tay mà bằng máy.
Con bò ăn gì?
Con bò là một loài động vật nhai lại, có khả năng tiêu hoá và sử dụng nhiều loại thức ăn mà lợn, gà không sử dụng được. Thức ăn cho bò rất đa dạng và phong phú, bao gồm các nhóm chính sau đây:
- Thức ăn xanh: Là các loại cỏ xanh, thân lá cây còn xanh, kể cả một số loại rau xanh và vỏ của những quả nhiều nước. Thức ăn xanh có tính ngon miệng, dễ tiêu hoá, chứa nhiều vitamin và protein có chất lượng cao. Ví dụ: cỏ tự nhiên, cỏ trồng, rau muống, rau cải…
- Thức ăn khô: Là các loại thức ăn xanh đã được sấy khô hoặc phơi khô để bảo quản. Thức ăn khô có hàm lượng chất xơ cao, chứa ít nước và ít vitamin. Ví dụ: cỏ khô, rơm rạ, lúa mì…
- Thức ăn tinh: Là các loại thức ăn có hàm lượng chất dinh dưỡng cao trong một khối lượng nhỏ. Thức ăn tinh có thể là nguyên liệu hoặc sản phẩm của các quá trình chế biến công nghiệp. Ví dụ: hạt ngũ cốc (lúa mì, yến mạch, ngô…), bã đậu (bã đậu tương, bã đậu nành…), khô dầu (khô dầu cọ, khô dầu đậu phộng…).
- Thức ăn bổ sung: Là các loại thức ăn có chứa các chất dinh dưỡng thiết yếu mà thức ăn thô và thức ăn tinh không đủ hoặc không có. Thức ăn bổ sung có thể là muối khoáng, vitamin, khoáng chất, men vi sinh…
Con bò là một loài động vật có vú, thuộc họ Bovidae, bộ Artiodactyla. Con bò có thể được nuôi để lấy sữa, thịt, da, sừng hoặc làm việc kéo cày. Con bò cũng là một biểu tượng văn hóa của nhiều nước và dân tộc trên thế giới.
