Cá mập là một loài động vật biển thuộc lớp Chondrichthyes và bộ Carcharhiniformes hoặc Lamniformes. Có rất nhiều loài cá mập khác nhau, chúng có hình dạng và kích thước khác nhau và sống ở các khu vực khác nhau trên thế giới. Tuy nhiên, tất cả các loài cá mập đều có đặc điểm chung là có hàm răng sắc nhọn và da có vảy thô, sần sùi.
Cá mập sống ở đâu?
Cá mập có thể sống ở mọi khu vực đại dương trên thế giới, từ vùng nước cạn ven bờ đến vùng nước sâu nguy hiểm. Một số loài cá mập sống ở nước ngọt, nhưng phần lớn chúng sống ở môi trường nước mặn. Một số loài cá mập sống ở vùng biển nhiệt đới, trong khi đó một số loài khác sống ở vùng biển lạnh và cực bắc.
Cá mập thường sống gần các rạn san hô, đáy đại dương, vùng đầm lầy và các khu vực đáy cát. Tùy thuộc vào loài cá mập, chúng có thể sống gần bờ, trong vùng nước sâu hoặc ở môi trường biển mở xa đất liền.
Các bộ phận của cá mập
Cá mập là một loại động vật có xương sống, đầu to và miệng rộng, với nhiều hàm răng sắc nhọn. Cơ thể của cá mập được phân thành nhiều bộ phận khác nhau, bao gồm:
- Đầu: đầu của cá mập rất lớn và có nhiều cặp râu nhạy cảm để giúp chúng tìm kiếm mồi.
- Hàm và răng: cá mập có hai dãy răng sắc nhọn và nhiều hàm để giúp chúng bắt và cắn mồi.
- Vây: cá mập có nhiều loại vây khác nhau, bao gồm vây lưng, vây đuôi, vây hông và vây bụng, giúp chúng di chuyển và duy trì thăng bằng trong nước.
- Da: da của cá mập được bao phủ bởi lớp vảy thô, có tính chất thô, sần sùi để giúp chúng chống lại sự cám dỗ của tuyết trắng và tránh bị kẻ thù định tấn công.
- Dạ dày: dạ dày của cá mập rất lớn và có thể chứa một lượng thức ăn lớn.
- Bơi bụng: các cơ bơi bụng của cá mập giúp chúng bơi nhanh và linh hoạt trong nước.
- Tuyến lưỡi và tuyến mùi: tuyến lưỡi giúp cá mập cảm nhận vị, trong khi tuyến mùi giúp chúng phát hiện mồi trong nước.
- Gan: gan của cá mập giúp lọc các chất độc trong cơ thể của chúng.
- Tuỷ xương: tuỷ xương của cá mập được sử dụng để sản xuất dầu gan, chất béo và mỡ cá mập.
Các loại cá mập
Có khoảng 500 loài cá mập được biết đến trên toàn thế giới, tuy nhiên, sau đây là một số loài cá mập phổ biến:
- Cá mập trắng
- Cá mập đầu búa
- Cá mập tuyết
- Cá mập săn mồi lớn
- Cá mập nhám
- Cá mập thẻ
- Cá mập mũi tên
- Cá mập bướm
- Cá mập ma trận
- Cá mập sọc.
Mỗi loài cá mập đều có những đặc điểm riêng biệt và phân bố ở các vùng nước khác nhau trên thế giới.
Tập tính của cá mập
Tập tính của cá mập phụ thuộc vào từng loài và môi trường sống của chúng. Tuy nhiên, một số tập tính chung của cá mập bao gồm:
- Săn mồi: Cá mập là động vật săn mồi, chúng thường đi săn vào ban đêm và sử dụng các giác quan nhạy bén để tìm kiếm mồi, như mùi, âm thanh và thị giác.
- Sống đơn độc: Hầu hết các loài cá mập sống đơn độc và chỉ hội tụ lại để đẻ trứng hoặc trong mùa đàn.
- Thích nghi với môi trường sống: Cá mập có thể sống ở mọi vùng đại dương, từ vùng nước cạn ven bờ đến vùng nước sâu nguy hiểm. Các loài cá mập khác nhau có khả năng thích nghi với môi trường sống khác nhau.
- Tốc độ nhanh: Cá mập có khả năng di chuyển nhanh, có thể bơi với tốc độ lên đến 60 km/h.
- Tính kháng chiến: Nếu bị đe dọa, cá mập sẽ tấn công bằng cách sử dụng răng sắc nhọn và vây sắc bén của mình.
Cá mập ăn gì?
Cá mập là động vật ăn thịt, chúng ăn đủ loại thức ăn như cá, tôm, giáp xác, hải quỳ, và cả cá voi, hải cẩu và lợn biển. Một số loài cá mập cũng ăn tảo, động vật nhuyễn thể và các sinh vật nhỏ hơn. Cá mập cũng có thể ăn thức ăn bổ sung bằng cách ăn các thức ăn chứa dầu cá, cá viên hoặc các loại thực phẩm cho cá nuôi. Chúng thường đi săn vào ban đêm và sử dụng các giác quan nhạy bén để tìm kiếm mồi, như mùi, âm thanh và thị giác.
Cá mập đẻ con hay đẻ trứng
Cá mập đẻ trứng. Tuy nhiên, trứng này sẽ được nuôi dưỡng trong cơ thể của cá mập mẹ cho tới khi nở. Một số loài cá mập là những loài rất chung thủy với bạn tình, suốt đời chỉ có một bạn tình, nếu một con thì con còn lại sẽ không kết đôi với bất kỳ một con cá mập nào khác hoặc sẽ sinh sản vô tính để tiếp tục nhiệm vụ duy trì nòi giống.
Cá mập có xương không
Các loài cá mập không có xương sống thật sự như các loài cá khác. Thay vào đó, chúng có một hệ thống sườn khung bằng sợi collagen (loại protein đàn hồi) và canxi. Cấu trúc này được gọi là sườn dẻo hoặc còn được gọi là sườn dây, cho phép cho cá mập di chuyển một cách nhanh chóng và linh hoạt trong nước. Sườn dẻo của cá mập cũng giúp chúng bảo vệ bản thân khỏi các vết thương khi chúng tấn công và săn mồi.
Cá mập có ăn thịt người không
Cá mập hiếm khi tấn công con người. Trong hầu hết các trường hợp, các cuộc tấn công của cá mập đều là do nhầm lẫn hoặc vô tình xảy ra khi chúng nhận nhầm người là mồi hoặc khi con người xâm nhập vào vùng nước mà cá mập sinh sống.
Tuy nhiên, nếu con người đang bơi hoặc lặn ở khu vực nơi cá mập thường xuất hiện, chúng vẫn có thể bị tấn công. Để tránh gặp nguy hiểm, người ta thường khuyên nhau nên tôn trọng các vùng nước này và hạn chế tiếp xúc trực tiếp với cá mập, cũng như sử dụng thiết bị bảo vệ như lưới an toàn và các thiết bị định vị GPS khi lặn biển.
Loài cá mập lớn nhất thế giới
Cá mập trắng khổng lồ (hay còn gọi là cá mập đại dương) được coi là loài cá mập lớn nhất thế giới. Chúng có thể đạt chiều dài tới hơn 6 mét và nặng lên đến 2,2 tấn. Cá mập trắng khổng lồ sinh sống ở các vùng biển lạnh trên toàn thế giới, từ Bắc Cực đến Nam Cực, và thường được tìm thấy ở độ sâu lớn.
Tuy nhiên, cũng có những loài cá mập khác cũng rất lớn như cá mập bạch tuộc, cá mập trắng nước ấm, cá mập mõm dài, cá mập bò, và cá mập hổ.
Cá mập là một loài vật quý hiếm và rất quan trọng đối với hệ sinh thái đại dương. Tuy nhiên, việc khai thác cá mập trong nhiều năm qua đã gây ra những thiệt hại đáng kể đến sức khỏe của các cộng đồng cá mập và hệ sinh thái đại dương.
Để bảo tồn cá mập, cần có những biện pháp như:
- Giảm thiểu việc khai thác cá mập và cấm các hoạt động đánh bắt cá mập bất hợp pháp.
- Tăng cường giám sát và kiểm soát hoạt động của các tàu đánh bắt cá mập, cũng như giám sát các hoạt động khai thác cá mập.
- Tăng cường các nghiên cứu khoa học về cá mập để có được thông tin chính xác về tình trạng của các cộng đồng cá mập và các vấn đề bảo tồn liên quan.
- Thúc đẩy sự giáo dục và nâng cao nhận thức về bảo tồn cá mập, nhằm tăng cường ý thức của công chúng về tầm quan trọng của việc bảo tồn cá mập và hệ sinh thái đại dương.
- Tăng cường hợp tác giữa các quốc gia để đảm bảo bảo tồn các loài cá mập quý hiếm trên toàn thế giới.
Ngoài ra, việc bảo tồn các khu bảo tồn thiên nhiên và các khu vực dự trữ sinh quyển cũng là một phương tiện hiệu quả để bảo vệ các cộng đồng cá mập và đa dạng sinh học đại dương.
